'Inwijdingsrituelen symboliseren de dood van de nieuweling (markeert het einde van de kindertijd, onwetendheid en de profaan) evenals de wedergeboorte van de nieuweling (markeert hun terugkeer naar de stam met een andere manier van zijn). Een dood- en wedergeboorte ritueel is een symbolische microkosmos van de scheppingsmythe van de samenleving. De herhaling van de scheppingsmythe is bedoeld om de aanwezigheid van de goden te bevorderen.

In initiatieriten komt 'dood' overeen met een tijdelijke terugkeer naar de oerchaos waaruit het universum werd geboren, terwijl 'wedergeboorte' overeenkomt met de geboorte van het universum. 

​

Eliade benadrukt dat "inwijdingsdood onmisbaar is voor het begin van het spirituele leven. De functie ervan moet begrepen worden in relatie tot wat het bereikt: een hogere staat van zijn. "Inwijdingsrituelen kunnen gezien worden als een uitdrukking van de dood- en wedergeboorte mythe die zo ingebakken zit in de menselijke psychologie. In bijna elke oude cultuur vind je de mythe van de 'stervende en rijzende god' - Jezus, Boeddha, Krishna, Queztalcoatl (Azteken), Osiris, Isis, Horus, Ra, Tammuz (Babyloniër), Baldr (Norse) , Izanami (Japans), Dionysus, Adonis, Persephone - allen stierven en werden herboren.

De Zwitserse psychoanalyticus, Carl Jung, stelde dat dood en wedergeboorte archetypische (universele) processen zijn die deel uitmaken van het collectieve onbewuste. Voor Jung kunnen de archetypische processen van dood en wedergeboorte worden gebruikt bij psychologische transformatie en groei.

Inwijdingsriten, vooral die met strijd, kunnen ook worden gezien als uitingen van Joseph Campbell's idee van de 'heldenreis'. De 'heldenreis' of 'monomyth' is een basispatroon dat door Campbell werd herkend in vele mythen over de hele wereld.

Dit universele patroon werd gedetailleerd beschreven in zijn beroemd boek, The Hero With a Thousand Faces (1949). Campbell vat de monomyth op de volgende manier samen: "Een held waagt zich uit de wereld van de gewone dag in een ruimte van bovennatuurlijk wonder: fantastische krachten worden er ontmoet en een besliste overwinning wordt behaald: de held komt terug van dit mysterieuze avontuur met de kracht om gunsten aan zijn medemens te schenken. "De reis van de held omvat ook een aantal verschillende stadia, die kunnen worden toegepast op ontelbare oude mythen, evenals moderne verhalen en films.
De twee belangrijke stadia die relevant zijn voor onze bespreking van initiatieriten zijn 'Een weg van beproevingen' of 'De Ordeal' en 'De terugkeerdrempel overschrijden'. The Road of Trials bevat een reeks tests, taken of beproevingen die de held moet ondergaan in zijn transformatie. Het overschrijden van de Terugkeerdrempel houdt in het behouden van de wijsheid die is opgedaan tijdens de reis, het integreren van die wijsheid in hun leven en het delen van die wijsheid met de rest van de gemeenschap. 

Met betrekking tot de tweede relevante fase van de reis van de held, overschrijven van de terugkeerdrempel, keert de ingewijde terug naar de samenleving met een hernieuwde betekenis van het heilige en van verbondenheid. Het is deze nieuw verworven wijsheid die de ingewijde in staat stelt om te functioneren als een waardevol lid van die samenleving. Inwijdingsrituelen zijn ankers voor het opnieuw neerzetten van een verhaal dat universeel is. Het is iets universeels en diep dat wordt weerspiegelt in de menselijke psychologie: het verlangen naar persoonlijke transformatie, groei, het belichamen van de eigen bestemming en 'rol' in de groep/wereld.

Als sociale dieren zijn mensen afhankelijk van groepsfilosofie om te overleven en vandaag zijn we er afhankelijk van voor ons eigen welzijn. Het is dus daarom waarom initiatieriten zo noodzakelijk zijn. Er zou zelfs kunnen worden betoogd dat het verlies van zinvolle initiatieriten in de moderne maatschappij gedeeltelijk verklaart waarom zoveel mensen zich geïsoleerd voelen en afgesneden zijn van enig gemeenschapsgevoel. '"

​

(Vrij vertaald: Blue Labyrinths, 2018)